İstanbul Esenler Tarihi / Esenler Araştırmaları
İstanbul Esenler'de bir Mahalleye ismi verilen, Çiftehavuzlar Mahallesi sınırları içerisinde bulunan Davutpaşa Kışlası Sahrası, yeni ismiyle Yıldız Teknik Üniversitesi yerleşkesi ve YTÜ Tenopark, Davut Paşa, kimdir? Hayatı ve eserlerine özetle bir göz atalım.
Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, Üç kıtada 623 sene adaletle hüküm sürmüş, Hilafet Makamı sahibi, Cihan Devleti olan Osmanlı Devleti’nde XV. Yüzyıl’da devlet adamı. 15 yıl gibi uzun bir dönem Veziriazamlık yaparak devletin 2 numaralı ismi olmuş Koca Davud Paşa’nın, hayatı, seferleri, devlet adamlığı, hayır eserleri ve vefatı.
Osmanlı Sultanı şanlı ecdadımız Fatih Sultan Mehmed Han ve oğlu Sultan İkinci Bayezid Han saltanatı dönemlerinde Davut Paşa devlet kademelerinde önemli vazifelerde bulunmuş kıymetli bir devlet adamıdır. Sultan II. Bayezid devrinin ünlü vezîriâzamlarından, Rumeli Balkanlardan Arnavut asıllı bir devşirme olduğu kaynaklarda geçen, Koca Dâvud Paşa’nın tam olarak doğum tarihi bilinmiyor. Davud Paşa, yaygın olarak "Koca" ve "Derviş" lakaplarıyla anılıyor. Ölümü ise Dimetoka, Hicri 904, Miladi 1498 senesidir. Devrinin önde gelen diğer isimleri gibi, Osmanlı Devleti’nde XV. yüzyıl ortalarından itibaren medrese dışındaki en önemli resmî eğitim kurumu niteliğinde olan Saray Okulu, Enderun’da eğitimini tamamlayıp, burada yetişmiştir. Enderun, Osmanlı Devletinde daha ziyade mülkî ve askerî idarecilerin yetiştirildiği bir mekteptir. Osmanlı merkez ve taşra teşkilatlarına gerekli insan gücü kadrolarını oluşturmak için kurulmuştu.
Koca Davud Paşa, Çirmen sancak beyi olduğu dönemde, Osmanlının Avrupaya ve Balkanlara yapılan seferlerden, Macaristan ve Venedik akınlardaki başarılarından dolayı 1470 Senesinde 700.000 Akçe ile Ankara Sancak Beyliğine getirildi. Daha sonra 1473 tarihinde Anadolu Beylerbeyliğine getirildi.
Osmanlı padişahı II. Mehmed ile Akkoyunlu sultanı Uzun Hasan arasında 11 Ağustos 1473 tarihinde yapılmış olan Otlukbeli Meydan Muharebesi (Başkent Muharebesi), öncü kuvvetlerini sevk ve idare etti.
Davud Paşa, Osmanlının Karamanoğulları ile süregelen mücadelesinde etkili görevler almıştır.
Yûsufca Mirza kumandasındaki Akkoyunlu kuvvetlerinin Tokat’ı tahrip etmeleri vakasında Konya Valisi Şehzade Mustafa’nın yardımına yetişip ve Eflâtunpınarı Savaşı’nın kazanılmasında önemli rol oynayan Dâvud Paşa, Otlukbeli seferinde de öncü kuvvetleri kumanda etmiştir.
Koca Davud Paşa, Tuna boyu seferi esnasında, hisarlardan atılan bir top mermisi tesiriyle 1477 Senesi kışında göğsünden yaralandı. Aynı sene, Süleyman Paşa’nın yerine Rumeli beylerbeyiliğine tayin edildi.
Osmanlı Devletine en önemli hizmetlerini Sultan II. Bayezid döneminde 1483 yılında getirildiği ve kesintisiz 15 yıla yakın Veziriazamlığı esnasında yapmıştır.
Vezîriâzam olduktan sonra Davud Paşa, Macarlara karşı Rumeli'yi savunmakla görevlendirildi. Macarlar Alacahisar (Kruševac) taraflarına saldırdıklarında Rumeli’yi savunmak için Sofya’ya gönderilerek vazifelendirildi.
Ardından aynı sene 1487 yılı içerisinde Memlükler üzerine gönderildi. Hersekzâde Ahmed Paşa’nın Memlükler’e esir düşmesi üzerine ise bizzat sefere çıktı. 4000 yeniçeri ve 10.000 azeble hareket ederek Adana ile Tarsus’u geri aldığı gibi Memlükler’le iş birliği yapan Turgutoğulları ile birlikte Varsaklar’a da gereken dersi verdi. Böylece Turgutoğulları'nı Osmanlı Devleti'ne bağladı.
Koca Davud Paşa, 1492 senesinde Arnavut âsilerin üzerine gönderildi. Bu isyanı başarı ile bastırarak. Birçok esir alarak geri döndü.
Dâvud Paşa’nın on dört yıldan fazla süren vezîriâzamlık makamındaki vazifesi 8 Mart 1497’de azledilmesiyle sona erdi. Yerine Hersekzâde Ahmed Paşa getirildi. Azline, padişahın damadı olan Akkoyunlu Göde Ahmed’in Tebriz’e kaçması sebep olarak gösterilmiştir. Böylece Dâvud Paşa, senelik 300.000 akçe emekli maaşı bağlanarak, Dimetoka’da zorunlu ikamete mecbur edilerek gönderildi.
Ertesi sene Dimetoka’da 20 Ekim 1498'de vefat etti. Koca Davud Paşa öldüğünde 1 milyon düka gibi büyük bir servetin sahibi olduğu kaydedilmiştir. Paşa’nın naaşı İstanbul’a getirilerek Fatih'te yaptırdığı kendi ismini taşıyan Davud Paşa Camii ve külliyesi içinde bulunan Davut Paşa Türbesi'nde defnedilmiştir. Kaynaklarda ölüm tarihi olrak Hicri: 4 Rebîülevvel 904, Miladi: 20 Ekim 1498 olarak geçmektedir.
Vakıf kayıtlarına göre Dâvud Paşa’nın dört oğlu vardı. Bunlardan 1503’te Yanya sancak beyliği yapan Mustafa, Sultan II. Bayezid’in kızı ile evlenmiş ve damadı olmuştur.
Dâvud Paşa birçok hayratın sahibi idi. İstanbul’da Fatih, Avratpazarı yakınındaki camii, imaret, medrese, mektep, çeşme ve türbeden oluşan külliyesi 1485’te tamamlanmıştır. Dâvud Paşa külliyesi kısmen de olsa günümüzde varlığını sürdürmektedir. Külliyenin yakınındaki sur kapısı zamanla Dâvudpaşa Kapısı diye anılır olmuştur. İstanbul mahkemelerinden biri olan Dâvud Paşa Mahkemesi de bu caminin yanında bulunuyordu. Ayrıca Tekirdağ’a bağlı Yoncalu ve Bulgu köylerinde birer cami yaptırdığı, Ferecik kasabasına da içme suyu getirttiği bilinmektedir. Bu tesislerinin giderlerini karşılamak üzere İstanbul, Edirne, Üsküp, Manastır, Bursa ve İznik’te pek çok dükkân, han, hamam, köy ve bahçe vakfetmiştir.
Dâvud Paşa Esenler Çiftehavuzlar Mahallesi sınırları içerisinde, aynı zamanda ismini taşıyan Davutpaşa Mahallesi bitişiğindeki, Topkapı sur dışında ünlü ordugâh Rumeli seferlerinde askerin toplanma yeri olan Davutpaşa Kışalsı ve içerisindeki pek çok tarihi eserin banisi idi. Osmanlı Padişahlarının seferlerinde konakladıkları Otağ-ı hümâyun Dâvud Paşa Kışlası sahrasında kurulur ve tuğlar buraya dikilirdi. Serdarla idare edilen seferlerde ise, sancak-ı şerif orada teslim edilir ve yine orada karşılanırdı.
Ayrıntılı malumat için daha önce "Esenler Davut Paşa Kışlası" isimli makalemizde kışlayı ve içerisindeki tarihi eserleri daha ayrıntılı olarak yazmıştık.
Özetle hayat hikayesini, ele almaya çalıştığımız bu kısa biyografide bahsi geçen Derviş Dâvud Paşa âlimlere değer veren, fakirlere yardım eden, hayırsever bir "Derviş", tecrübeli ve ihtiyatlı bir "Koca" Osmanlı devlet adamı olarak tanınıyordu. Şükranla ve rahmetle anıyoruz.
Fotoğraf: Minyatür, Fatih Sultan Mehmed Han ve huzurda Koca Davud Paşa. Zübdetüt Tevarih.
Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…
Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
Âşıkpaşazâde, Târih (Atsız), s. 193, 232-233, 238.
Oruç b. Âdil, Tevârîh-i Âl-i Osmân, s. 137 vd.
İbn Kemal, Tevârîh-i Âl-i Osmân, VII, 315 vd., 527.
Hoca Sâdeddin, Tâcü’t-tevârîh, I, 216, 529, 536-537; II, 53-54, 71, 216.
Sicill-i Osmânî, II, 323-324.
Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, II, 66, 81, 94, 100, 123, 192, 535-536, 585, 593, 604, 638.
Solakzâde, Târih, s. 240, 244, 299.
Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Yerel Tarihçi Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 29.05.2024
Bu makale; 19.06.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder